Βοηθά τα παιδιά η πρώιμη ειδίκευση σε ένα άθλημα;

 

    Πολλοί γονείς θέλουν το παιδί τους να είναι ο επόμενος σούπερ σταρ στον χώρο του αθλητισμού. Αυτό τους έχει οδηγήσει, εν μέρει, στο να στέλνουν τα παιδιά τους στις ακαδημίες και σε ανταγωνιστικό επίπεδο όλο και νωρίτερα, θεωρώντας πως η πρόωρη ειδίκευση είναι η βάση αυτού του σκοπού. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα δείχνει πως όχι μόνο η καριέρα και η επιτυχία στον αθλητισμό δεν συνδέεται με την ειδίκευση από νωρίς σε ένα άθλημα, αλλά ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο - υψηλά επίπεδα απόδοσης είναι πιο πιθανό να επιτευχθούν όταν ένα παιδί δεν ειδικεύεται μέχρι τα εφηβικά του χρόνια .

Γιατί όμως η ειδίκευση σε νεαρή ηλικία είναι αντιπαραγωγική;

1. Αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού.

    Η ειδίκευση σε ένα άθλημα από νωρίς μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες  ένα παιδί να υποφέρει κατά την παιδική ηλικία από κάποιον τραυματισμό, ενώ διαφορετικοί τύποι αθλημάτων λειτουργούν και ενισχύουν διαφορετικές μυϊκές ομάδες. Πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι τα αγόρια ηλικίας 10-12 ετών, που συμμετείχαν σε ένα ευρύ φάσμα αθλημάτων είχαν περισσότερη μυϊκή δύναμη και καλύτερες κινητικές δεξιότητες και συντονισμό, καθώς επίσης, ήταν λιγότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κάποιο τραυματισμό, σε σύγκριση με τα αγόρια που ειδικεύτηκαν σε ένα άθλημα από νεαρή ηλικία.

2. Αυξημένος κίνδυνος εξάντλησης

    Η εξάντληση μπορεί να οριστεί ως ακραία σωματική ή συναισθηματική εξάντληση, λόγω του υπερβολικού μακροχρόνιου στρες. Αυτό προκαλείται συχνά από υπερβολικά υψηλές προσδοκίες σε κάποιον. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η αθλητική εξουθένωση είναι πολύ πιο πιθανό να συμβεί εάν ένα παιδί ειδικεύεται σε ένα άθλημα νωρίς: μεταξύ μιας ομάδας 74 νεαρών αθλητών που εκπαιδεύτηκαν μόνο σε ένα άθλημα και αυτών που έπαιξαν πολλά αθλήματα, αυτοί που ανήκαν στην πρώτη κατηγορία ήταν πιο πιθανό να υποστούν αυτό το φαινόμενο.

    Η παγκόσμια ομοσπονδία τένις αναγνώρισε τους κινδύνους της πρώιμης αθλητικής ειδίκευσης και της εκτεταμένης προπόνησης και έχει θέσει σε εφαρμογή διατάξεις για την προστασία της ψυχολογικής υγείας των παικτών του τένις. Αυτές στη συνέχεια οδήγησαν σε αύξηση κατά 43% στην διάρκεια της καριέρας των αθλητών, καθώς και στην μείωση του αριθμού των παικτών που εγκαταλείπουν το άθλημα.

3. Λιγότερες  δεξιότητες

    Έρευνα έχει δείξει ότι η δυνατότητα στα παιδιά να έχουν την ευκαιρία, να συμμετάσχουν σε μια σειρά αθλημάτων ενθαρρύνει την ανάπτυξη μεταβιβάσιμων δεξιοτήτων, η οποία όχι μόνο επιτρέπει περαιτέρω πρόοδο στον αθλητισμό αλλά βοηθά και στην καθημερινή ζωή εκτός  του γηπέδου.

    Για παράδειγμα, στα παιδιά που παίζουν μια σειρά από αθλήματα δίνεται η ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με μια ποικιλία ατόμων, συμπεριλαμβανομένων διαφορετικών προπονητών και συμπαικτών. Όλα αυτά τους βοηθούν ώστε να αναπτύξουν την ικανότητά τους να προσαρμόζονται σε νέες κοινωνικές καταστάσεις και να εργάζονται αποτελεσματικά μέσα σε μια ομάδα.

4. Μη ισορροπημένος τρόπος ζωής

    Η ειδίκευση σε ένα άθλημα από νεαρή ηλικία μπορεί να προκαλέσει εμμονή και στη συνέχεια αδιαφορία για όλες τις άλλες πτυχές της ζωής και κατ’ επέκταση του αθλητισμού.

    Είναι σημαντικό ένα παιδί να μην ασχολείται μανιωδώς με τον αθλητισμό ώστε να επικεντρώνει όλες τις δυνάμεις του σε αυτόν τον σκοπό και να αγνοεί πλήρως τη σχολικές  του υποχρεώσεις. Δεν πρέπει να πιστεύουν ότι η ακαδημαϊκή τους επιτυχία δεν έχει σημασία, καθώς η καριέρα τους θα είναι στον αθλητισμό. Η αλήθεια είναι πως μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό αθλητών φτάνει στην κορυφή (λιγότερο από 1%) και υπάρχει πάντα η πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού, οπότε είναι υψίστης σημασίας όλοι οι αθλητές να συνεχίσουν κανονικά την σχολική τους πορεία. 

5. Έλλειψη επιλογών

    Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι οι πιο επιτυχημένοι αθλητές ξεκινούν την υψηλού επιπέδου προπόνηση σε πολύ νεαρή ηλικία και ως εκ τούτου, εάν καταφέρουν να ενθαρρύνουν το παιδί τους να ειδικευτεί νωρίς, τότε πιστεύουν πως θα γίνουν ο επόμενος σούπερ σταρ. Ωστόσο, έρευνα διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της ηλικίας κατά την οποία ένα παιδί ξεκινά τη συστηματική προπόνηση και της μελλοντικής αθλητικής επιτυχίας του, ενώ άλλες δείχνουν, ότι λιγότερο από το 8% των επιτυχημένων Ολυμπιονικών, ειδικεύονται στο άθλημα στο οποίο κέρδισαν το μετάλλιο τους πριν από την ηλικία των 12 ετών.

    Οι γονείς πρέπει να το λάβουν αυτό υπόψη και να καταλάβουν ότι πριν λάβουν οποιεσδήποτε αποφάσεις για την αθλητική πορεία των παιδιών τους, έχουν πρώτα διασφαλίσει τα συμφέροντα του παιδιού τους. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θέτουν μη ρεαλιστικούς στόχους για το παιδί τους και να τους αναγκάζουν να αγνοούν άλλα αθλήματα, προτρέποντας την αφοσίωση σε ένα. Αντ 'αυτού, ο αθλητισμός για μικρά παιδιά πρέπει να θεωρείται ως ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και διασκέδαση με φίλους.

     Κλείνοντας, πρέπει να αναφερθεί πως οι γονείς συχνά ασχολούνται με μύθους σχετικά με τον αθλητισμό, πιστεύοντας ότι η πρώιμη ειδίκευση θα δώσει στο παιδί τους μεγαλύτερη πιθανότητα για επιτυχία. Ωστόσο, αυτό μπορεί πραγματικά να είναι αντιπαραγωγικό και να έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στη ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού τους. Αντίθετα θα πρέπει, να προσπαθούν να δώσουν στο παιδί τους την ελευθερία να εξερευνήσει και να αποφασίσει μόνο του σε ποια αθλήματα (εάν υπάρχει η δυνατότητα) θέλει να συμμετάσχει και τελικά να αφοσιωθεί.

Νίκος Βράντσης

1.Myer, G.D., Jayanthi, N., Difiori, J.P., Faigenbaum, A.D., Kiefer, A.W., Logerstedt, D. and Micheli, L.J., 2015. Sport specialization, part I: does early sports specialization increase negative outcomes and reduce the opportunity for success in young athletes?. Sports Health, 7(5), pp.437-442.

2.Román, P.Á.L., Pinillos, F.G. and Robles, J.L., 2018. Early sport dropout: High performance in early years in young athletes is not related with later success. Retos: nuevas tendencias en educación física, deporte y recreación, [33], pp.210-212.

3.Baker, J., 2003. Early specialization in youth sport: A requirement for adult expertise?. High ability studies, 14[1], pp.85-94.